Thành công của chủ nghĩa vị lợi: Sự trỗi dậy và sụp đổ của SBF

Ngành công nghiệp tiền điện tử luôn đầy kịch tính. Chỉ trong vòng hai năm rưỡi, giá trị thị trường của một công ty khởi nghiệp có thể tăng vọt lên 28 tỷ USD; chỉ trong 36 tháng, định giá công ty từ 800 triệu USD tăng vọt lên 32 tỷ USD, với mức tăng lên tới 4000%.

Tuy nhiên, điều khiến người ta phải ngạc nhiên hơn là công ty từng đứng thứ hai trong ngành này đã từ đỉnh cao đến bờ vực phá sản chỉ trong chưa đầy một tuần. Trên mạng còn lan truyền một câu đùa rằng: trong tuần này, hầu hết mọi người đã có thành tích vượt trội hơn một nhà giao dịch hàng đầu tốt nghiệp từ MIT.

Và chính kẻ khởi xướng tất cả những điều này, chính là chàng trai trẻ với kiểu tóc xoăn đặc trưng - SBF.

Tín đồ của chủ nghĩa vị tha hiệu quả

SBF thường được mô tả là một người theo chủ nghĩa vị tha hiệu quả. Nhãn hiệu này không chỉ tạo cho người ta ấn tượng cụ thể về anh ấy, mà thực sự cũng phản ánh tín điều trong cuộc đời của anh.

Chủ nghĩa vị tha hiệu quả là một nhánh của chủ nghĩa vị lợi. Chủ nghĩa vị lợi được sáng lập bởi nhà triết học người Anh Jeremy Bentham, nhấn mạnh "tìm kiếm hạnh phúc lớn nhất cho nhiều người nhất". Chủ nghĩa vị tha hiệu quả mà SBF theo đuổi gần giống với ứng dụng của chủ nghĩa vị lợi theo tình huống - tức là dựa trên hoàn cảnh cụ thể để lựa chọn hành động có thể tối đa hóa lợi ích tổng thể, ngay cả khi điều đó có thể có nghĩa là bỏ qua lợi ích của thiểu số hoặc một số tiêu chuẩn đạo đức.

Những người theo chủ nghĩa vị tha hiệu quả khi làm việc thiện sẽ xem xét chi phí và lợi ích, theo đuổi tối đa hóa giá trị, nhưng với điều kiện là không tổn hại đến lợi ích của bản thân. Ý tưởng này cho rằng, một người có khả năng, thay vì trực tiếp tham gia vào công việc từ thiện, thì nên chọn một công việc có lương cao và sau đó thực hiện quyên góp, ngay cả khi công việc đó có thể không đạo đức hoặc không đóng góp nhiều cho xã hội.

Sau khi cuộc khủng hoảng FTX nổ ra, người sáng lập Ethereum Vitalik Buterin và CEO Binance Zhao Changpeng đã chỉ trích chủ nghĩa vị tha hiệu quả. Vitalik chỉ ra rằng lý thuyết này thiếu một cách phân bổ "vốn" xã hội hiệu quả, có thể dẫn đến những hành vi cược điên rồ. Zhao Changpeng thì châm biếm nói rằng nếu muốn quyên góp, có thể sử dụng các loại tiền điện tử nằm trong top 10 theo vốn hóa thị trường.

Là một người theo chủ nghĩa vị tha hiệu quả, SBF luôn giữ vững tư tưởng vị lợi. Trước khi FTX sụp đổ, niềm tin này thực sự đã giúp anh đạt được thành công này đến thành công khác. Tuy nhiên, chính sự cuồng tín quá mức vào niềm tin này đã dẫn đến sự sụp đổ nhanh chóng của FTX.

Nguồn gốc của niềm tin

Niềm tin của SBF vào chủ nghĩa vị tha hiệu quả có thể truy nguyên từ thời thơ ấu của anh. Mẹ anh là giáo sư tại Trường luật Đại học Stanford, và khi SBF khoảng 14 tuổi, bà đã nhận thấy anh có sự quan tâm tự phát đến chủ nghĩa vị lợi. Ý tưởng này đã bén rễ và nảy nở trong tâm trí của SBF trẻ tuổi.

Trong thời gian học tập tại MIT, SBF đã thể hiện tài năng xuất sắc về toán học và vật lý. Anh cũng đã viết các bài blog về chủ nghĩa vị lợi, bóng chày và chính trị, bày tỏ những suy nghĩ của mình.

Sau khi tốt nghiệp, sự nghiệp của SBF phát triển mạnh mẽ dưới sự hướng dẫn của chủ nghĩa vị tha hiệu quả, anh đã đạt được danh tiếng, địa vị và sự giàu có. Tuy nhiên, với sự tích lũy của thành công, niềm tin của SBF vào chủ nghĩa vị tha hiệu quả trở nên cực đoan hơn.

Là một người theo chủ nghĩa vị tha hiệu quả, SBF coi việc kiếm tiền và quyên góp là sứ mệnh cuộc đời. Anh đã cam kết quyên góp phần lớn tài sản của mình cho các tổ chức từ thiện hiệu quả và đã thiết lập chính sách quyên góp 1% doanh thu của công ty cho các tổ chức từ thiện. Anh cũng là một trong những CEO đóng góp nhiều tiền nhất cho Biden trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2020.

Lối sống của SBF cũng phản ánh niềm tin của anh. Anh là một người ăn chay, chỉ ngủ bốn tiếng mỗi đêm và thường làm việc đến khuya trên chiếc ghế đậu ở văn phòng. Mặc dù là một tỷ phú, anh vẫn sống cùng bạn cùng phòng trong một căn hộ, gần như không uống rượu và không đi nghỉ.

Giá của niềm tin

Tuy nhiên, thế giới quan và giá trị của SBF cuối cùng đã dẫn đến cuộc khủng hoảng của FTX. Thành công của anh ta tương tự như Do Kwon, đều là những tài năng trẻ nổi lên trong thời kỳ thị trường tiền điện tử tăng trưởng. Lợi nhuận liên tục và thành công tích lũy đã làm gia tăng sự tự tin của SBF, khiến anh ta càng tin chắc rằng chủ nghĩa vị tha hiệu quả là chìa khóa chiến thắng.

Để thực hiện lý tưởng của mình, SBF cần một lượng lớn vốn để hỗ trợ các hoạt động từ thiện, hoạt động chính trị và mở rộng công ty. Điều này giải thích tại sao trong những năm gần đây, anh ta liên tục tìm kiếm vốn với định giá cao. Tuy nhiên, trong bối cảnh thị trường tiền điện tử nói chung đang suy thoái, dự trữ vốn trở nên hạn hẹp. Để đạt được mục tiêu nhanh chóng, SBF bắt đầu che giấu báo cáo tài chính của công ty, sử dụng token của nền tảng làm tài sản thế chấp.

Sự ra đi của các giám đốc điều hành FTX gợi ý sự bất đồng giữa đội ngũ nội bộ và CEO, họ có thể đã nhìn thấy được khủng hoảng của công ty. Có người suy đoán rằng, báo cáo tài chính bị rò rỉ trước đó có thể là hành động của nhân viên nội bộ nhằm ngăn chặn SBF đưa FTX vào vực thẳm.

Tỉnh ngộ và tự phản tỉnh

Sau khi khủng hoảng bùng phát, SBF bắt đầu suy ngẫm và bày tỏ lời xin lỗi với nhân viên và bên ngoài. Ông thừa nhận đã không kịp thời trao đổi với nhà đầu tư trong cuộc đàm phán mua lại với Binance, và cho biết tương lai của FTX vẫn còn hy vọng.

SBF đã đăng một bài viết dài trên mạng xã hội, tự phản tỉnh sâu sắc: "Xin lỗi. Đây là điều quan trọng nhất. Tôi đã làm hỏng việc, lẽ ra tôi phải làm tốt hơn." Theo báo cáo, ông đang tìm kiếm khoản cứu trợ tài chính lên đến 9,4 tỷ USD.

Kết luận

Dù là chủ nghĩa vị lợi hay chủ nghĩa vị tha hiệu quả, đối với cá nhân chỉ là một công cụ tư tưởng. Quá vị lợi hoặc thoát ly thực tế đều không thể chấp nhận. Những người thực hành chủ nghĩa vị tha hiệu quả có thể cảm thấy hạnh phúc và thỏa mãn khi thực hiện lý thuyết, nhưng cũng dễ dàng quá lạc quan, bỏ qua điều kiện và vấn đề thực tế.

Hiện tại, SBF dường như đã bắt đầu suy ngẫm về những niềm tin mà anh đã kiên định trong thời gian dài, trở về với thực tế. Thành công của anh không phải là ngẫu nhiên, cũng như số phận của FTX vẫn chưa hoàn toàn được định đoạt. Liệu SBF có thể thực sự thay đổi, trở lại mạnh mẽ hay không, chúng ta vẫn cần chờ xem.