Web3 và cầu nối dữ liệu với thế giới thực: Tiềm năng và ứng dụng của zkTLS

Mặc dù công nghệ Web3 đã đạt được nhiều tiến bộ, nhưng cuộc sống hàng ngày của người dùng Internet bình thường vẫn chủ yếu diễn ra trong môi trường Web2. Mặc dù lĩnh vực tiền điện tử đang liên tục có những đột phá về mặt công nghệ, như các giải pháp mở rộng Layer 2, zkVMs và sự ra mắt của ETF, nhưng đối với hầu hết mọi người, blockchain vẫn là một khái niệm xa vời.

Sự tồn tại của khoảng cách này không phải do hạn chế của công nghệ mà là vì Web3 vẫn chưa đi sâu vào cuộc sống số của con người. Người dùng bình thường vẫn đang duyệt, giao dịch và kết nối xã hội trên các nền tảng tập trung, những nền tảng này kiểm soát dữ liệu của người dùng. Để đạt được sự chấp nhận chính thống, điều quan trọng là kết nối thế giới Web2 và Web3 theo cách không cần tin tưởng và bảo vệ quyền riêng tư.

Một trong những lý do chính khiến Web3 chưa thể phổ biến rộng rãi là sự phân tán của danh tính số của người dùng. Thông tin danh tính trực tuyến của chúng ta được phân bổ trên nhiều nền tảng, mỗi nền tảng nắm giữ một mảnh ghép của cuộc sống chúng ta. Sự phân mảnh này dẫn đến hai vấn đề cốt lõi: đảo dữ liệu và sự thiếu quyền sở hữu. Dữ liệu của người dùng bị phân tán trên các nền tảng khác nhau, và thực tế là họ không có quyền kiểm soát đối với những dữ liệu đó.

Những vấn đề này xuất hiện trong cuộc sống hàng ngày dưới dạng nhiều sự bất tiện, chẳng hạn như cần cung cấp bảng sao kê ngân hàng đầy đủ để chứng minh thu nhập, hoặc tải lên toàn bộ hóa đơn tiện ích để xác minh địa chỉ. Hệ thống hiện tại giả định rằng sự minh bạch hoàn toàn là cách duy nhất để xây dựng niềm tin, vì thiếu cơ sở hạ tầng cho việc công bố có thể xác minh và có chọn lọc.

Để vượt qua rào cản này, chìa khóa nằm ở việc cho phép các ứng dụng Web3 sử dụng dữ liệu Web2 mà người dùng đã tạo ra mà không làm tổn hại đến quyền riêng tư của người dùng hoặc đưa vào các trung gian đáng tin cậy mới. Điều này liên quan đến hai thách thức chính: làm thế nào để chứng minh tính đáng tin cậy của dữ liệu Web2 mà không phụ thuộc vào các oracle hoặc API tập trung, và làm thế nào để chỉ chứng minh thông tin cần thiết mà không tiết lộ toàn bộ dữ liệu.

Công nghệ zkTLS cung cấp khả năng giải quyết những thách thức này. Nó được xây dựng trên nền tảng của TLS (Giao thức bảo mật tầng truyền tải) được sử dụng rộng rãi, cho phép người dùng trích xuất và chứng minh các sự thật cụ thể từ dòng dữ liệu Web2 mà không cần tiết lộ nội dung đầy đủ hoặc phụ thuộc vào bên thứ ba. Công nghệ này thực hiện hai chức năng chính: khả năng xác minh trên chuỗi và tiết lộ có chọn lọc.

Cách hoạt động của zkTLS bao gồm việc bắt giữ phiên TLS mã hóa giữa người dùng và trang web, tạo ra bằng chứng không kiến thức để chứng minh một tuyên bố cụ thể, sau đó xác minh bằng chứng đó trên chuỗi. Phương pháp này tránh việc phải tiết lộ dữ liệu cho bên thứ ba hoặc phụ thuộc vào máy chủ tập trung, mà thay vào đó, sự tin tưởng được nhúng vào chính bằng chứng mã hóa.

Trong ứng dụng thực tế, zkTLS đang thay đổi nhiều lĩnh vực như dịch vụ tài chính, nền tảng người tiêu dùng, hệ thống danh tính và uy tín, nền tảng xã hội và nội dung cũng như hệ thống ảnh hưởng hành vi. Ví dụ, trong dịch vụ tài chính, nó cho phép xác minh thu nhập, dòng tiền hoặc lịch sử tài khoản mà không cần tiết lộ tài liệu nhạy cảm. Trên nền tảng người tiêu dùng, zkTLS làm cho việc chứng minh hàng hóa kỹ thuật số, đăng ký và lịch sử mua sắm trở nên có thể chuyển nhượng và có thể xác minh.

Khi ngày càng nhiều ứng dụng áp dụng zkTLS, chúng ta sẽ thấy một hiệu ứng tổng hợp: nhiều dữ liệu có thể xác minh hơn sẽ mang lại các ứng dụng mạnh mẽ hơn, từ đó trao quyền cho người dùng nhiều hơn và cung cấp cho họ nhiều lý do hơn để mở khóa dữ liệu theo điều kiện của chính họ. Điều này không phải để thay thế các hệ thống hiện có, mà là để trao quyền cho người dùng kiểm soát các hệ thống này và xây dựng một con đường mà sự tin cậy, quyền riêng tư và khả năng kết hợp cùng phát triển.

zkTLS không chỉ là một giao thức khác, mà nó đại diện cho một cách suy nghĩ mới về cách thông tin di chuyển giữa các nền tảng và cách xây dựng niềm tin trên Internet. Khi cuộc sống trực tuyến của chúng ta trở nên minh bạch hơn thông qua các tuyên bố có thể xác minh, một thế hệ ứng dụng mới sẽ xuất hiện, những ứng dụng này sẽ trao quyền kiểm soát lớn hơn cho người dùng, giảm thiểu ma sát và giải phóng giá trị thực.