Cơ chế quản lý mã hóa mới ở Châu Âu: Lối đi nhanh MiCA của Malta gây ra tranh cãi

Luật quản lý thị trường tài sản mã hóa của Liên minh Châu Âu ( MiCA ) có hiệu lực chỉ vài tuần, quốc gia nhỏ ở Nam Âu là Malta đã trở thành lựa chọn phổ biến cho các ông lớn mã hóa thiết lập tại châu Âu. Hòn đảo với dân số 500.000 người này đã cấp giấy phép MiCA cho nhiều sàn giao dịch hàng đầu, các doanh nghiệp có giấy phép có thể tự do hoạt động tại 30 quốc gia trong khu vực kinh tế châu Âu. Tuy nhiên, việc Malta nhanh chóng thực hiện MiCA cũng đã gây ra không ít tranh cãi.

Luật Tài sản Tài chính Ảo được Malta ban hành vào năm 2018 (VFA) đã đặt nền tảng cho việc chuyển tiếp thuận lợi của họ sang hệ thống MiCA. Khung pháp lý quy định rằng các doanh nghiệp nắm giữ giấy phép VFA trước ngày 30 tháng 12 năm 2024 có thể hưởng lợi từ lối đi nhanh và đủ điều kiện tiền phê duyệt theo MiCA. Các cơ quan quản lý của Malta cho biết, hệ thống nội địa trưởng thành giúp các doanh nghiệp hiện tại tăng tốc quá trình phê duyệt.

Tuy nhiên, khả năng thích ứng nhanh chóng với các thay đổi quy định của Malta, mặc dù mang lại thuận lợi cho các doanh nghiệp, nhưng cũng đã gây ra nghi ngờ về bản chất của việc quản lý của nó. Một số chuyên gia chỉ ra rằng, các khu vực tài phán nhỏ thực sự có thể thích ứng nhanh hơn với những thay đổi quy định, nhưng lại đặt câu hỏi liệu việc phê duyệt nhanh có được trang bị khả năng thực thi tương ứng hay không. Họ nhấn mạnh rằng, cơ chế quản lý liên tục và đội ngũ thực thi mã hóa chuyên nghiệp mới là điều quan trọng.

Trong khi đó, một số người làm trong ngành mã hóa cho rằng, mức độ quen thuộc của Malta với việc quản lý tài sản kỹ thuật số là lợi thế cạnh tranh cốt lõi của họ. Họ chỉ ra rằng, các doanh nghiệp cần có sự quản lý chuyên nghiệp và nhất quán, trong khi các quốc gia mới thực hiện MiCA chưa chắc đã có khả năng này.

Tuy nhiên, cũng có người đặt câu hỏi về quy trình phê duyệt nhanh chóng của Malta. Một số người trong ngành thẳng thắn cho rằng quy trình phê duyệt MiCA không nên tùy tiện như đồ ăn nhanh, ví dụ về một sàn giao dịch được phê duyệt chỉ sau bốn ngày chính là minh chứng cho vấn đề này.

Cần lưu ý rằng, một số sàn giao dịch hàng đầu đã nhận được sự phê duyệt nhanh chóng từ Malta để có được giấy phép MiCA. Tuy nhiên, một trong những công ty này đã đạt được thỏa thuận lớn với Bộ Tư pháp Hoa Kỳ do các cáo buộc hoạt động không có giấy phép ngay sau khi nhận được giấy phép. Các cơ quan quản lý của Malta cho biết họ đã áp dụng nguyên tắc phê duyệt theo hướng rủi ro, nhấn mạnh "đánh giá cẩn thận dựa trên thông tin tại thời điểm đó, cân bằng giữa hiệu quả và rủi ro".

So với Malta, thái độ nghiêm ngặt của các quốc gia như Pháp là điều đáng chú ý. Các cơ quan quản lý của Pháp cảnh báo rằng việc phê duyệt MiCA có nguy cơ "thả nổi" một cách nhanh chóng, kêu gọi tăng cường sự phối hợp của Cơ quan Quản lý Chứng khoán và Thị trường Châu Âu (ESMA) để ngăn chặn các doanh nghiệp chọn địa điểm phê duyệt dễ dãi nhất.

Quy trình cấp phép của MiCA gặp vấn đề về tính minh bạch, tiêu chí phê duyệt giữa các quốc gia thành viên có sự khác biệt rõ rệt. Mặc dù ESMA và Cơ quan Quản lý Ngân hàng Châu Âu (EBA) đã thiết lập cơ chế phối hợp, nhưng việc thực thi thực tế vẫn không đồng nhất. Sự khác biệt trong quy định này dẫn đến xu hướng lựa chọn rõ ràng của các doanh nghiệp: Pháp chỉ chấp thuận 3 nhà cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa (CASP), trong khi tiêu chuẩn nghiêm ngặt của họ đã khiến một số sàn giao dịch lớn từ bỏ thị trường Pháp.

Hiện tại, các cơ quan quản lý của Liên minh Châu Âu đang tiến hành kiểm tra Malta. Theo báo cáo, sau khi một sàn giao dịch bị tấn công bởi hacker, các cơ quan quản lý của nhiều quốc gia đã kêu gọi ESMA điều tra các sàn giao dịch liên quan và xem xét quy trình phê duyệt của Malta. Có tin cho biết, ESMA đã khởi động "đánh giá đồng cấp" đối với một quốc gia thành viên có quy định lỏng lẻo.

Chuỗi tranh cãi này phản ánh mâu thuẫn cơ bản trong việc EU thực hiện MiCA: vấn đề cân bằng giữa việc tập trung hóa quy định và quyền tự chủ của các quốc gia thành viên. Một số chuyên gia đã đặt ra câu hỏi then chốt: EU nên chọn quyết định tập trung theo chế độ liên bang để đối phó với Trung Quốc và Mỹ, hay nên duy trì sự phi tập trung để tôn trọng những lợi thế chuyên môn của các quốc gia?

Các doanh nghiệp mã hóa đang đối mặt với sự bất nhất trong tiêu chuẩn thực thi MiCA giữa các quốc gia. Một số sàn giao dịch nhấn mạnh rằng khi nhận được giấy phép từ một số quốc gia, đây là giấy phép chính thức có hiệu lực ngay lập tức, chứ không phải là "sự chấp thuận mang tính nguyên tắc" do một số khu vực pháp lý cấp. Điều này ngụ ý sự nghi ngờ về tính tương đương của giấy phép.

Ngoài các tranh cãi về quy định, Malta còn đang đối đầu pháp lý với Ủy ban châu Âu về "chương trình nhập tịch đầu tư". Tòa án cao nhất châu Âu gần đây đã phán quyết rằng chương trình "thị thực vàng" của nước này bán quyền công dân EU cho các nhà đầu tư là bất hợp pháp. Ủy ban châu Âu chỉ ra rằng chương trình này đã mở ra cánh cửa cho rửa tiền, trốn thuế và tham nhũng.

Mặc dù "thẻ vàng" không có mối liên hệ trực tiếp với quy định về mã hóa, nhưng mô hình thu hút triệu phú và các gã khổng lồ mã hóa của Malta có sự tương đồng. Một số chuyên gia chỉ ra rằng hệ thống quy định của châu Âu có khoảng trống cho việc khai thác, các doanh nghiệp có thể lựa chọn con đường dễ dàng hơn. Nếu doanh nghiệp đổ xô đến Malta do một số quốc gia phê duyệt chậm trễ, điều này cho thấy EU vẫn chưa thiết lập một hệ thống quy định hiệu quả cho các tổ chức giao dịch chính thống.