Thất bại của chủ nghĩa vị tha hiệu quả: SBF và sự trỗi dậy và sụp đổ của FTX

Ngành công nghiệp tiền điện tử luôn đầy kịch tính. Chỉ trong vòng hai năm rưỡi, một công ty khởi nghiệp có thể đạt giá trị thị trường khoảng 28 tỷ USD, trong 36 tháng, định giá công ty đã tăng từ 800 triệu USD lên 32 tỷ USD, tăng 4000%. Tuy nhiên, điều gây sốc hơn là công ty này đã từ vị thế dẫn đầu trong ngành đến bờ vực phá sản chỉ trong chưa đầy một tuần.

Tất cả bắt nguồn từ một chàng trai trẻ có kiểu tóc bù xù - Sam Bankman-Fried (SBF).

Người theo chủ nghĩa ích kỷ hiệu quả

SBF được mô tả là một người theo chủ nghĩa vị tha hiệu quả. Nhãn hiệu này không chỉ hình thành ấn tượng của mọi người về anh ấy, mà còn trở thành tín điều trong cuộc đời anh. Chủ nghĩa vị tha hiệu quả là một nhánh của chủ nghĩa vị lợi, nhấn mạnh việc theo đuổi giá trị tối đa khi làm việc thiện, nhưng với điều kiện không tổn hại đến lợi ích của bản thân.

Tuy nhiên, tư tưởng này có thể dẫn đến một số vấn đề. Như người sáng lập Ethereum, Vitalik Buterin đã chỉ ra, chủ nghĩa vị tha hiệu quả thiếu lý thuyết phân bổ "vốn xã hội" một cách hiệu quả. Nó có thể khuyến khích mọi người thực hiện các khoản đầu tư mạo hiểm, tích lũy tài sản khổng lồ và lấy lý do sẽ quyên góp trong tương lai.

Nguồn gốc của niềm tin

Niềm tin của SBF vào chủ nghĩa vị tha hiệu quả bắt đầu từ thời niên thiếu. Mẹ anh là giáo sư tại Trường Luật Đại học Stanford, đã nhận thấy sự quan tâm của anh đối với chủ nghĩa công lợi khi SBF khoảng 14 tuổi. Quan niệm này đã ăn sâu vào tâm trí còn trẻ của anh và phát triển thêm trong thời gian anh theo học tại Viện Công nghệ Massachusetts.

Trong sự nghiệp của SBF, chủ nghĩa vị tha hiệu quả dường như đã trở thành chìa khóa cho thành công của ông. Tuy nhiên, theo thời gian, sự cuồng nhiệt của ông đối với lý tưởng này ngày càng trở nên cực đoan, thậm chí đến mức khó mà người thường có thể hiểu được.

Sự xung đột giữa lý tưởng và thực tế

SBF cam kết sẽ quyên góp phần lớn tài sản của mình cho các tổ chức từ thiện, và đã xây dựng chính sách sử dụng 1% doanh thu của FTX cho từ thiện. Ông cũng là một trong những CEO quyên góp nhiều nhất cho Biden trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2020.

Tuy nhiên, đằng sau sự hào phóng này ẩn chứa một vấn đề: làm từ thiện cần tiền, hỗ trợ chính trị cần tiền, và mở rộng công ty càng cần tiền hơn. Điều này có thể giải thích tại sao SBF đã thường xuyên tìm kiếm vốn với định giá cao trong hai năm qua.

Trong bối cảnh thị trường tiền điện tử đang suy thoái, nguồn vốn dự trữ đang bị thiếu hụt nghiêm trọng. Để đạt được mục tiêu cá nhân, SBF bắt đầu thực hiện một số hành động vấn đề, như che giấu báo cáo tài chính của công ty và sử dụng token của nền tảng làm tài sản thế chấp.

Thức tỉnh và Tự phản ánh

Sau khi cuộc khủng hoảng FTX bùng nổ, SBF bắt đầu suy ngẫm về hành động của mình. Anh đã bày tỏ lời xin lỗi sâu sắc với nhân viên và bên ngoài, thừa nhận rằng mình đã sai. Anh nói: "Xin lỗi. Đây là điều quan trọng nhất. Tôi đã làm hỏng mọi thứ, lẽ ra tôi nên làm tốt hơn."

Hiện tại, SBF đang tìm cách huy động khoản cứu trợ lên tới 9,4 tỷ USD cho FTX. Mặc dù tương lai của FTX vẫn chưa chắc chắn, nhưng cuộc khủng hoảng này dường như đã khiến SBF bắt đầu xem xét lại những niềm tin và hành động của mình.

Kết luận

Dù là chủ nghĩa vị lợi hay chủ nghĩa vị tha hiệu quả, đối với cá nhân chỉ là công cụ tư tưởng. Việc theo đuổi lợi ích một cách thái quá hoặc tách rời thực tế đều không được chấp nhận. Người theo chủ nghĩa vị tha hiệu quả có thể cảm thấy hạnh phúc khi thực hành lý thuyết, nhưng cũng dễ quá lạc quan, bỏ qua những vấn đề thực tế.

SBF thành công không phải là ngẫu nhiên, và cuộc khủng hoảng của FTX cũng chưa chắc đã là kết thúc. Chúng ta sẽ chờ xem SBF có thể thật sự tự phản tỉnh và thay đổi hay không. Câu chuyện này nhắc nhở chúng ta rằng, ngay cả khi có lý tưởng cao đẹp, cũng không nên xem nhẹ thực tế và ranh giới đạo đức.