Rủi ro pháp lý trong đầu tư tiền ảo: Ranh giới giữa tranh chấp dân sự và lừa đảo hình sự

Kể từ khi các chính sách quản lý liên quan được ban hành vào năm 2021, thái độ của nước ta đối với tiền ảo dần trở nên rõ ràng: không cấm công dân đầu tư, nhưng không cung cấp bảo vệ pháp lý, rủi ro tự chịu. Tiền ảo không được coi là tiền tệ hợp pháp và không nên lưu thông trên thị trường. Điều này đã dẫn đến một số khó khăn trong thực tiễn tư pháp: khó khăn trong việc khởi kiện dân sự, tiêu chuẩn khởi tố hình sự cao.

Tuy nhiên, sự công nhận của các cơ quan tư pháp đối với thuộc tính tài sản của tiền ảo chủ đạo đang gia tăng. Sự thay đổi thái độ này đôi khi dẫn đến một số tình huống cực đoan, chẳng hạn như các tranh chấp đầu tư thuần túy bị hiểu nhầm là các vụ án hình sự. Do đó, việc phân biệt rõ ràng giữa các tranh chấp dân sự trong đầu tư tiền ảo và tội phạm hình sự trở nên đặc biệt quan trọng.

Một trường hợp điển hình

Trong một bản án được công khai bởi Tòa án cao cấp tỉnh nào đó, bị cáo đã vì tưởng tượng ra các dự án đầu tư, hứa hẹn lợi nhuận cao, lừa đảo nhiều người đầu tư khoảng 250 triệu Nhân dân tệ (bao gồm 50 triệu Nhân dân tệ tương đương với USDT). Bị cáo đã sử dụng phần lớn số tiền cho tiêu dùng cá nhân và trả nợ, cuối cùng bị kiện vì không có khả năng hoàn trả. Tòa án xác định bị cáo phạm tội lừa đảo, tuyên án 11 năm tù giam.

Bị cáo và luật sư của họ cho rằng đây là quan hệ cho vay dân sự, và nghi ngờ thiếu chứng cứ chứng minh đã nhận được Tiền ảo. Nhưng những quan điểm này không được tòa án chấp nhận.

Vụ việc này đã đặt ra một vấn đề then chốt: Công dân tự mình mua Tiền ảo và đầu tư thua lỗ, pháp luật thường không bảo vệ. Nhưng nếu Tiền ảo bị người khác lừa đảo, liệu có nên được pháp luật bảo vệ? Hiện nay, thực tiễn tư pháp có xu hướng bảo vệ Tiền ảo chính thống, nhưng cần phải làm rõ ranh giới giữa đầu tư dân sự và tội phạm hình sự.

Sự khác biệt giữa tranh chấp dân sự và lừa đảo hình sự

Bản chất của tội lừa đảo nằm ở việc người phạm tội có ý định chiếm đoạt bất hợp pháp hay không, cũng như việc họ có thực hiện hành vi lừa dối hay không. Trong vụ án này, lý do chính mà tòa án xác định bị cáo cấu thành tội lừa đảo bao gồm:

1. Sử dụng tiền đầu tư để trả nợ cá nhân
2. Một phần vốn được sử dụng để cho người khác vay và đầu tư tiền ảo
3. Nhận tiền đầu tư xong nhanh chóng mua xe sang
4. Đã nợ khi nhận tiền và không có tài sản cố định
5. Thu nhập hàng tháng không đủ để trả khoản vay xe, rõ ràng là chi tiêu vượt quá thu nhập.
6. Làm giả hồ sơ chuyển tiền ảo để lừa đảo nhà đầu tư

Những yếu tố này tổng hợp lại, rất khó để biện hộ cho việc chỉ là tranh chấp dân sự. Trừ khi bị cáo có thể cung cấp chứng cứ đầu tư thực sự.

Tiền ảo như một đối tượng lừa đảo

Cần lưu ý rằng tòa án đã công nhận USDT trị giá 500.000 nhân dân tệ là đối tượng lừa đảo. Mặc dù luật sư bào chữa nghi ngờ rằng rất khó để chứng minh việc nhận tiền ảo, nhưng tòa án đã xác nhận sự thật này dựa trên hồ sơ trò chuyện và lời khai của bị cáo.

Tòa án cho rằng, tiền ảo có tính quản lý, khả năng chuyển nhượng và giá trị, có thể trở thành đối tượng của tội lừa đảo. Quan điểm này có ảnh hưởng quan trọng đối với các nhà đầu tư tiền ảo.

Thiệt hại đầu tư không đồng nghĩa với lừa đảo

Tuy nhiên, không phải tất cả các khoản lỗ đầu tư vào tiền ảo đều cấu thành lừa đảo. Trong thực tiễn tư pháp, việc xác định có cấu thành lừa đảo hay không thường xem xét các yếu tố sau:

1. Người thực hiện có mục đích chiếm đoạt bất hợp pháp hay không
2. Có tồn tại hành vi bịa đặt sự thật hoặc che giấu sự thật hay không?
3. Nạn nhân có phải vì hiểu lầm mà xử lý tài sản không
4. Dòng tiền và mục đích sử dụng có thực sự hợp pháp không

Chỉ khi nào đồng thời thỏa mãn những điều kiện này, mới có thể được xác định là lừa đảo hình sự.

Kết luận

Lĩnh vực đầu tư tiền ảo tồn tại cả cơ hội và rủi ro. Xét từ thực tiễn tư pháp, các tranh chấp liên quan đang thể hiện một xu hướng phức tạp với sự đan xen giữa dân sự và hình sự. Đối với nhà đầu tư, cần nâng cao ý thức về rủi ro, quyết định cẩn thận và không dễ dàng tin vào những quảng cáo phóng đại. Khi gặp tổn thất, cũng cần đánh giá một cách lý trí xem nên theo con đường dân sự hay hình sự.

Mặc dù thế giới ảo vô hình, nhưng tiêu chuẩn pháp lý không thể mờ nhạt. Chỉ khi phát triển trong quy định, mới có thể đạt được sự cân bằng giữa tiến bộ công nghệ và bảo đảm pháp trị.