Tiền ảo cướp bóc: Thái độ mới của pháp luật đối với tài sản mã hóa

Trong những năm gần đây, với sự phát triển của công nghệ blockchain, Bitcoin, Ethereum, Tether và các tiền ảo khác dần trở nên quen thuộc. Những tài sản này mặc dù biểu hiện dưới dạng mã và dữ liệu, nhưng giá trị, tính chuyển nhượng và tính độc quyền của chúng làm cho chúng có đặc tính tài sản tự nhiên. Tại Trung Quốc, mặc dù cấm việc sử dụng tiền ảo như một loại tiền tệ hợp pháp, nhưng trong thực tiễn tư pháp, chúng đã được coi là "hàng hóa ảo đặc thù" hoặc "tài sản dạng dữ liệu".

Trong các vụ án hình sự, các vụ án tội phạm liên quan đến tiền ảo ngày càng gia tăng theo từng năm, chủ yếu tập trung vào lĩnh vực lừa đảo, trộm cắp và tội phạm máy tính. Tuy nhiên, các vụ án trực tiếp chiếm đoạt tiền ảo bằng bạo lực hoặc cưỡng ép không phổ biến. Do đó, vụ án cướp bitcoin xảy ra vào năm 2021 tại Yichun, Giang Tây đã thu hút sự chú ý rộng rãi, trở thành một trường hợp điển hình trong thực tiễn tư pháp, cung cấp tham khảo quan trọng cho việc định tính và lượng hình tài sản mã hóa trong các vụ án hình sự.

Tóm tắt vụ án: Một kế hoạch cướp Bitcoin không thành công

Vào tháng 5 năm 2021, Lai nào đó vì thua lỗ trong việc đầu tư tiền ảo, biết rằng Thầy Bành sở hữu ít nhất 5 Bitcoin (khi đó giá khoảng 255.000 nhân dân tệ), đã nảy sinh ý tưởng cướp. Anh ta đã đăng bài trên mạng để tìm đồng phạm, chủ động liên lạc với một người nào đó và tham gia kế hoạch. Hai người đã gặp nhau ở Nghĩa Xuân, lập ra một kế hoạch cướp chi tiết, bao gồm chuẩn bị dây nylon, tập hợp thêm người. Tuy nhiên, cảnh sát đã can thiệp sớm dựa trên manh mối và bắt giữ hai người trước khi kế hoạch được thực hiện.

Tòa án cấp một xác định hai người cấu thành tội cướp, lần lượt tuyên phạt Lai ba năm, và Hướng một năm tù giam. Tòa án cấp hai cho rằng vụ án thuộc giai đoạn chuẩn bị cướp, không gây thiệt hại tài sản thực tế, cũng không đưa ra đánh giá hợp lý về giá trị của Bitcoin, do đó đã sửa án phạt Lai một năm sáu tháng, Hướng chín tháng tù giam.

Cướp Bitcoin cấu thành tội cướp theo căn cứ pháp lý

Mặc dù Bitcoin về bản chất là một chuỗi dữ liệu mã hóa, nhưng tòa án cho rằng nó có tính chất trao đổi, có thể chuyển nhượng và có giá trị thị trường thực tế, phù hợp với đặc điểm của "tài sản rộng rãi". Tòa án đã trích dẫn các quy định của các cơ quan liên quan, xác định Bitcoin là "hàng hóa ảo cụ thể" và "tài sản dạng dữ liệu". Do đó, cướp Bitcoin về bản chất không khác gì cướp tài sản truyền thống, cũng cấu thành tội cướp.

Trong vụ án này, mặc dù người tên Lai và những người khác không thực hiện hành vi cướp, nhưng công việc chuẩn bị của họ đã cấu thành tội phạm chuẩn bị. Tòa án căn cứ vào các giải thích tư pháp liên quan, cuối cùng xác định hành vi của họ cấu thành tội cướp, nhưng đã giảm nhẹ hình phạt.

Quy tắc hình phạt liên quan đến tội phạm tiền ảo

Trong các vụ án hình sự liên quan đến tiền ảo, yếu tố then chốt trong việc tuyên án là cách xác định "giá trị tài sản". Tòa án phúc thẩm đã đưa ra một số yếu tố xem xét sau đây:

1. Giá mua của nạn nhân: ưu tiên xem xét, phản ánh tốt nhất thiệt hại thực tế.
2. Giá giao dịch tại thời điểm xảy ra vụ việc: nếu không có ghi chép mua, có thể tham khảo giá tức thời trên các nền tảng nước ngoài.
3. Giá bán đồ trộm: Nếu có, có thể sử dụng làm cơ sở phụ.

Tòa án nhấn mạnh, mặc dù nước ta không công nhận vị thế tiền tệ của Bitcoin, nhưng không cấm việc cá nhân nắm giữ và chuyển nhượng. Do đó, quyền sở hữu hợp pháp của nạn nhân đối với tài sản ảo nên được pháp luật bảo vệ.

Kết luận: Triển vọng tương lai của bảo vệ pháp lý tài sản mã hóa

Phán quyết của vụ án này cho thấy, thuộc tính tài sản của tiền ảo đã được công nhận rộng rãi trong thực tiễn luật hình sự Trung Quốc. Mặc dù tài sản mã hóa không có thuộc tính tiền tệ, nhưng giá trị tài sản của nó đã được pháp luật bảo vệ. Dù hành vi xâm phạm tài sản mã hóa bằng cách nào, chỉ cần người thực hiện có mục đích chiếm đoạt bất hợp pháp, sẽ bị truy cứu như tội phạm liên quan đến tài sản.

Với sự phát triển sâu rộng của nền kinh tế số, các vụ án hình sự liên quan đến tài sản mã hóa sẽ ngày càng phức tạp và đa dạng. Trong tương lai, pháp luật cần làm rõ hơn về thuộc tính pháp lý của tiền ảo, tiêu chuẩn định giá thị trường cũng như ranh giới giữa dữ liệu và tài sản, xây dựng các quy tắc phán quyết tư pháp thống nhất và ổn định hơn. Đồng thời, các chuyên gia cũng cần liên tục học hỏi và cập nhật kiến thức trong lĩnh vực mã hóa để có thể đối phó tốt hơn với những thách thức pháp lý mới.

Có thể thấy rằng, tài sản mã hóa sẽ ngày càng được pháp luật công nhận và bảo vệ, bất kỳ hành vi nào xâm phạm quyền lợi hợp pháp của người sở hữu đều sẽ bị truy cứu nghiêm khắc. Điều này không chỉ thể hiện sự thích ứng của pháp luật đối với hình thức tài sản mới nổi, mà còn cung cấp hướng dẫn quan trọng cho việc bảo vệ quyền tài sản trong thời đại kinh tế số.