Şifreleme Varlıklarının Hukuki Koruması: Bir Bitcoin Soygunu Olayından Başlayarak

Son yıllarda, blockchain teknolojisinin hızlı gelişimiyle birlikte, Bitcoin, Ether, Tether gibi şifreleme para birimleri kamuoyunun dikkatini çekmeye başladı. Bu dijital varlıklar kod ve veri olarak görünmesine rağmen, değer, devredilebilirlik ve ayrıcalıklılık gibi özellikleri nedeniyle aslında mülkiyet niteliğine sahiptir. Çin'de, ilgili politikalar sanal para birimlerinin yasal para birimi olarak dolaşımda kullanılmasını ve spekülasyonunu yasaklasa da, yargı pratiğinde genellikle "belirli sanal ürünler" veya "veri türü mülk" olarak kabul edilmektedir.

Ceza adaleti alanında, sanal para ile ilgili davaların artış gösterdiği, başlıca dolandırıcılık, hırsızlık ve bilgisayar suçları gibi türlere yoğunlaştığı görülmektedir. Sanal parayı elde etmek için doğrudan şiddet veya tehdit yöntemlerinin kullanıldığı "soygun türü davalar" ise oldukça nadirdir. 2021 yılında Jiangxi Yichun’da meydana gelen bir Bitcoin soygun davası ((2022) Gan 09 Ceza Son 9 No), özelliği ve karmaşıklığı nedeniyle ceza pratiğinde tipik bir vaka haline gelmiş ve şifreleme varlıklarının ceza davalarındaki nitelenmesi ve ceza verilmesine önemli bir referans sağlamıştır.

Olayın Gözden Geçirilmesi: Başarısız Bir Bitcoin Soygunu Planı

2021 Mayıs'ında, Lai bir şifreleme yatırımı nedeniyle zarar etti ve Peng'in en az 5 Bitcoin (o zamanlar her biri yaklaşık 255.000 yuan değerindeydi) bulundurduğunu öğrendi. Soygun yapma fikri aklına geldi. İnternette bir ilan yayınladı ve Tang ile iletişime geçip plana katıldı. İki kişi Yichun'daki bir otelde buluştu, detaylı bir soygun planı hazırladılar ve en az 4 kişiyi suçu gerçekleştirmek için toplamayı planladılar.

Lai, bir otelin yakınında 7 adet naylon bağlama ipi toplayarak suç aleti olarak kullanmaya çalıştı ve diğer potansiyel ortaklarıyla sürekli iletişim halindeydi. Ancak, polis ipuçlarına dayanarak önceden müdahale etti ve 11 Mayıs öğleden sonra iki kişiyi suçüstü yakaladı; suç planı henüz uygulanmaya başlamadan sona erdirildi.

Birinci derece mahkeme, iki kişinin soygun suçu işlediğine karar vererek, Lai'ya üç yıl, Xiang'a bir yıl hapis cezası ve para cezası verdi. İkinci derece mahkeme ise, olayın soygun hazırlık aşamasında olduğunu, gerçek mal kaybı yaşanmadığını ve Bitcoin değerinin belirlenmesinde anlaşmazlık olduğunu düşündüğünden, Lai'ya bir yıl altı ay, Xiang'a dokuz ay ceza vererek hapis cezasını önemli ölçüde kısalttı.

Bitcoin çalmak soygun suçu teşkil eder mi?

Bu davanın bir temel ihtilaf noktası şudur: Bitcoin’in gaspı, Ceza Kanunu anlamında bir gasp suçu teşkil eder mi? Mahkemenin kesin kararı olumlu bir yanıt vermiştir.

Ceza Kanunu'ndaki soygun suçu, şiddet, tehdit gibi yöntemlerle kamu ve özel mülklerin zorla alınması anlamına gelir. Bitcoin esasen bir dizi şifreleme verisidir, ancak değiştirilebilirlik, devredilebilirlik ve gerçek piyasa değeri gibi özelliklere sahiptir ve "genel mülk" kavramının üç temel özelliğini taşır: yönetim olasılığı, transfer olasılığı, değer.

İkinci derece mahkeme, 2013 yılına ait ilgili departmanların düzenlemelerini alıntılayarak, Bitcoin'in "belirli sanal mal" olduğunu, para statüsüne sahip olmamakla birlikte yine de yasal olarak korunması gereken "veri türü mülk" olduğunu düşündü. Bu nedenle, Bitcoin'in soygunu, geleneksel olarak nakit veya cep telefonunun soygunuyla özünde bir fark taşımamakta ve zarar verilen taraf yine başkalarının mülk çıkardır.

Bu davada, Lai ve diğerleri henüz soygun eylemini gerçekleştirmemiş olmalarına rağmen, suç aletlerini hazırlamış ve detaylı bir plan yapmışlardır; bu durum soygun suçunun hazırlık aşaması olarak kabul edilmektedir. Mahkeme ilgili yargı açıklamalarıyla birlikte, nihayetinde bu davranışın soygun suçu teşkil ettiğine karar vermiştir, ancak hafifletici bir ceza vermiştir.

Sanal Para Suçlarıyla İlgili Ceza Verme Kuralları

Soygun suçunun cezasında, eylem tarzının yanı sıra, "soygun miktarı"nın büyüklüğü de anahtar bir faktördür. Şifreleme varlıklarının değerlemesi ise yargı pratiğinde büyük bir zorluktur.

İlk derece mahkemesi, Bitcoin olayının gerçekleştiği zamandaki piyasa fiyatını (yaklaşık 25.5 bin yuan / adet) temel alarak, iki kişinin en az bir adet coin çalma niyetinde olduğunu, bu nedenle "özellikle büyük miktar" olduğunu değerlendirip cezayı artırdı. Ancak, ikinci derece mahkeme farklı bir görüşe sahip:

1. Bu dava "uygulama aşamasına" girmedi, gerçek bir mal edinmedi;
2. Bitcoin'in yurt içinde yasal bir ticaret piyasası yoktur, fiyat belirlemesi için net bir standart yoktur;
3. Soygun suçunun mahkumiyeti "gerçekten ele geçirilen miktar" esas alınarak yapılmalıdır, planlama aşamasında değerin kesin olarak belirlenmesi zordur.

İkinci temyiz mahkemesi, sanal para ve diğer şifreleme varlıklarının değerinin belirlenmesinin "kayıpların telafi edilmesi" ilkesine dayanması gerektiğini vurguladı ve mağdurun gerçek kaybını temel kriter olarak alarak aşağıdaki faktörleri esas almalıdır:

1. Mağdurun satın alma fiyatı (öncelikle uygulanır)
2. Olay anındaki işlem platformu fiyatı
3. Çalıntı fiyatı (varsa)

Mahkeme, ülkemizin Bitcoin'in para statüsünü tanımadığına rağmen, özel mülkiyet ve transferini yasaklamadığını vurguladı. Bu nedenle, mağdurun sanal varlık mülkiyeti yasaldır ve kaybı yasal olarak korunmalıdır.

Sonunda, ikinci derece mahkeme, "büyük miktarda" soygun nedeniyle ağırlaştırıcı ceza vermemeye karar verdi; bunun yerine, soygun hazırlık aşamasının tehlikesi, yöntemleri ve gerçek riskleri gibi unsurları dikkate alarak iki sanık için nispeten hafif bir karar verdi. Bu durum, yargı organlarının yeni tür mülkiyet suçlarıyla ilgili davaları ele alırken sergilediği rasyonel ve temkinli tutumu yansıtmaktadır.

Sonuç: Şifreleme Varlıklarının Hukuki Korumasının Gelecek Görünümü

Bu davanın kararı sadece sanal para soygunu davalarına örnek niteliğinde bir rehberlik sağlamakla kalmadı, aynı zamanda bir mesaj da iletti: Sanal paranın mülkiyet niteliği, Çin ceza hukuku uygulamalarında geniş ölçüde kabul edilmiştir.

Mevcut hukuki çerçeve altında, Bitcoin gibi şifreleme varlıkları para niteliğine sahip olmasa da, mülk değeri onaylanmıştır. Dolandırıcılık, hırsızlık, bilgisayar sistemlerinin yasadışı kontrolü, şantaj veya şiddetli soygun yoluyla, eylem sahibi yasadışı mülkiyet amacıyla zarar verici eylemler gerçekleştirdiği takdirde, mülk suçları olarak değerlendirilecektir.

Dijital ekonominin derinleşmesiyle birlikte, şifreleme varlıklarını içeren ceza davaları daha çeşitli hale gelecek ve adli merciler daha fazla yeni tür ve yeni tartışmalarla karşılaşacak. Gelecekte, hukuk sanal para birimlerinin hukuki niteliğini, piyasa değerleme standartlarını ve veri ile mülk arasındaki sınırları daha net bir şekilde belirlemelidir ve daha birleşik, istikrarlı adli karar verme kuralları oluşturmalıdır. Aynı zamanda, ilgili alanlardaki hukuk uzmanlarının da profesyonel bilgilerini sürekli olarak geliştirmeleri gerekmektedir, böylece müşterilere daha iyi hizmet edebilirler.

Görülebilir ki, şifreleme varlıkları giderek daha fazla yasal tanınma ve koruma elde edecektir ve herhangi bir kişinin haklarına tecavüz eden eylemler de yasal olarak sert bir şekilde takip edilecektir.