Yazar: 2077Research Kaynak: X, @2077Research Çeviri: Shan Oppa, Altın Finans
Rollups 2.0 serisi'nin ilk makalesinde, Layer 1 (L1) tabanlı rollup'ları tartıştık - bu, en yüksek merkeziyetsizlik derecesine sahip ve Ethereum ile uyumlu bir rollup yönetim yöntemidir. İşlem sıralama görevini Ethereum L1'e devrederek, L1 tabanlı rollup'lar, L1'in merkeziyetsizliğinden, sadeliğinden ve canlılığından yararlanırken, aynı zamanda diğer avantajları da sunar.
Bugünkü yazımızda rollup'ın bir sonraki evrimini inceleyeceğiz: Booster Rollups. Booster Rollups yalnızca L1 tabanlı rollup'ların üzerine inşa edilmekle kalmaz, aynı zamanda Ethereum'un birleşebilirliğini (Composability) daha da genişletir. Peki, bu birleşebilirliği gerçekten nasıl genişletebiliriz?
Mevcut L2 alanının sorunları
L2 ağının beklenildiği gibi çalışmasını sağlamak için genellikle ek kontroller gerekir. Ancak, ana uzlaşma ve yürütme süreci hala doğrudan L1 üzerinde gerçekleşmektedir. Bu, L2'nin işlevselliği genişletmesine (örneğin, off-chain EVM yürütmesi) rağmen, ek karmaşıklıklar da getirdiği anlamına gelir. Bu ek mantık ideal olmasa da, nihai hedef işlemleri standart hale getirmek ve tamamen standart EVM'ye bağımlı olmaktır.
Standartlaştırma, farklı L2'ler arasında sorunsuz ticaret değişimi sağlamak için çok önemlidir. Bu hedefe ulaşmak için, birden fazla zincir üzerinde işlem yapabilen yeni bir işlem türüne ihtiyaç duyulabilir.
Bu sistemde bir işlemin daha küçük alt işlemler oluşturması mümkündür. Her alt işlem aşağıdaki ayrıntıları içerir:
Kaynak zincirinin ID'si
Hedef zincirin ID'si
Girdi verileri (örneğin çağrıcı, adres ve çağrı verileri)
Hedef zincir tarafından üretilen çıktı
Bu ticaret verisinin iki büyük işlevi:
Girdi olarak kaynak zincirinde
Katılımcıların hedef zincire doğrudan dahil olmadan çıktıyı doğrudan görmelerine olanak tanır.
Hedef zincir üzerinde giriş ve çıkışların tutarlılığını doğrulama
Verilen bir girişin beklenen bir çıkış ürettiğini doğrulamak için kullanılır.
Bu şekilde, her zincir kendi işlemlerini bağımsız olarak doğrulayabilirken, işlem formatına ve paylaşılan standartlara uymaktadır.
Bu yöntem, blok doğrulamanın basit kalmasını sağlar ve tanıdık L1 doğrulama sözleşmeleri kullanarak blokların geçerliliğini garanti eder. Bu paylaşılan standart ve geliştirilmiş çapraz zincir işlemleri, L2 ağlarının gelecekteki gelişimi için sağlam bir temel oluşturur ve Booster Rollups'ın Ethereum ekosisteminin gelişimini destekleyen anahtar olmasını sağlar.
Booster Rollups'ın farkı nedir?
Booster Rollups, işlemleri L1 üzerinde gerçekleştirmekle benzer bir şekilde işler; L1'in durumuna erişim sağlarlar ancak bağımsız bir depolama alanına sahiptirler, böylece yürütme ve depolama L2'ye genişletilir. Her L2, L1'in blok alanını genişleterek, işlem işleme ve veri depolamayı daha geniş bir alana dağıtır.
Bir düşünün, yalnızca bir kez merkeziyetsiz uygulama (dapp) dağıtmak yeterli ve bu, otomatik olarak tüm Layer 2 (L2) ağlarına ölçeklenebilir. Daha fazla blok alanına ihtiyaç duyulursa, daha fazla Booster Rollups eklemek yeterlidir, ek yapılandırma gerektirmeden. Bu, geliştiricilerin iş yükünü, yeniden dağıtım maliyetini veya ek karmaşıklığı artırmayacağı anlamına geliyor.
Kısacası, Booster Rollups, dizüstü bilgisayarınıza daha fazla CPU veya SSD eklemek gibidir: Performansı artırır, uygulamaların daha verimli çalışmasını sağlar ve aynı zamanda kolayca ölçeklenebilir.
Teknik açıdan Booster Rollups, "işlem yürütmeyi ve depolamayı birden fazla parçaya dağıtmak" olarak tanımlanabilir.
Booster Rollups'un Çalışma Prensibi
İster İyimser Rollup (Optimistic Rollup) ister Sıfır Bilgi Rollup (ZK Rollup) olsun, Booster işlevi kullanılabilir. Ancak, tüm Rollup'ların tam bir yükseltmeye (Full Boosting) ihtiyacı yoktur, bazı Rollup'lar L2'ye özgü optimizasyonlarla fayda sağlayabilir.
Eğer hedef, yerel Ethereum ölçeklenmesini gerçekleştirmekse, en iyi iyileştirme senaryosu L1 tabanlı Rollup üzerinde gerçekleştirilmesidir. L1 doğrulayıcılarının tüm Boosted ağ için blok önermesine izin vererek Ethereum'u sorunsuz bir şekilde ölçeklendirin.
Boosted Rollups, mevcut Rollup ekosisteminde yaygın olarak bulunan parçalanma sorununu da çözüyor. L1 tabanlı sıralama mekanizması (Based Sequencing) sayesinde, yalnızca L1 sıralama avantajlarını korumakla kalmıyor, aynı zamanda tüm L2 Booster ağları içinde atomik çapraz Rollup işlemlerini de getiriyor. Bu tasarım, Ethereum'un en başından beri hayal ettiği ölçeklenebilirlik vizyonunu gerçekleştiriyor - hem entegrasyon hem de ölçeklenebilirlik sağlayarak, Ethereum'un büyüme zorluklarına birleştirilmiş bir çözüm sunuyor.
Booster Rollups doğal olarak senkronize edilebilirlik desteği sağladığı için bu rollup modeli parçalanmışlıkla başa çıkma ya da birden fazla L2 arasında geçiş yapma zorluğunu ortadan kaldırır. Tüm öncelikli merkeziyetsiz uygulamalar (dapps) her L2 üzerinde kullanılabilir, kullanıcılara kesintisiz bir Ethereum deneyimi sunar.
Booster Rollups kullanarak, geliştiriciler dapp'lerini birden fazla L2'ye tekrar tekrar dağıtmaya gerek kalmadan ölçeklendirebilirler. Sadece L1'de bir kez dağıtım yaparak, dapp'ler mevcut ve gelecekteki tüm Boosted L2'lere otomatik olarak ölçeklenir, bu da geliştirme ve dağıtım süreçlerini büyük ölçüde basitleştirir.
Booster Rollups doğal olarak senkronize edilebilirliği desteklediği için bu rollup modeli, parçalara ayrılmış işlemlerle veya birden fazla L2 arasında geçiş yapmanın getirdiği zorlukları ortadan kaldırır. Tüm öncelikli merkeziyetsiz uygulamalar (dapp'ler) her L2'de kullanılabilir, kullanıcılara kesintisiz bir Ethereum deneyimi sunar.
Booster Rollups kullanarak, geliştiriciler dapp'lerini birden fazla L2 üzerinde yeniden dağıtmak zorunda kalmadan ölçeklendirebilirler. Sadece bir kez L1 üzerinde dağıtım yaparak, dapp'ler mevcut ve gelecekteki tüm Boosted L2'lere otomatik olarak ölçeklenir, bu da geliştirme ve dağıtım süreçlerini büyük ölçüde basitleştirir.
Booster Rollups'ın Avantajları
Şeffaf Ölçeklenebilirlik
Booster Rollups, şeffaf bir şekilde ölçeklenebilirliği artırır, tıpkı bir sunucu kümesine daha fazla sunucu eklemek gibi. Uygulamalar ek kaynaklardan sorunsuz bir şekilde yararlanabilir, geliştiriciler karmaşık L2 altyapısını dağıtmadan ölçeklenebilir çözümler geliştirebilir.
Parçalanma Sorununu Çözme
Booster Rollups, L1 ve L2 arasında birleşik bir kullanıcı deneyimi sunar. Akıllı sözleşmeler tüm ağlarda aynı adresi paylaştığı için, kullanıcılar L1 ve L2 ortamlarında tutarlılık ve kolaylık sağlayabilir.
Dağıtım verimliliği sorununu çözmek
Geliştiricilerin L1 üzerinde yalnızca bir kez dağıtım yapması yeterlidir, dapps varsayılan olarak çoklu Rollup'ları destekleyebilir ve güncellemeler merkezi olarak yönetilir. Kullanıcılar dış hesap (EOA) veya akıllı cüzdan kullansın, tek bir adres üzerinden ağlar arası sorunsuz işlem yapabilirler.
Rollup operatörlerinin çekicilik sorununu çözme
Geliştiricilerin belirli bir dağıtım ağı seçmesine gerek yoktur, dapps otomatik olarak çeşitli Rollup ağlarını destekleyecektir. Booster Rollups, L1 tabanlı Rollups ile bir arada kullanılabilir ve önemli bir ölçeklenme sağlar. Ayrıca, tüm L2'lerin Booster Rollups olması gerekmez, bu da karışık ağların mümkün olmasını sağlar.
Egemenlik ve güvenliğin arttırılması
Booster Rollups, belirli paketleme sözleşmelerine (Wrapper Contracts) olan ihtiyacı ortadan kaldırır çünkü akıllı sözleşmeler L1 ve L2 üzerinde aynı şekilde çalışır ve kontrol hala geliştiricilerin elindedir. Her bir dapp için ayrı güvenlik önlemleri uygulayarak, köprüler veya belirli uygulamalara bağımlı kalmadan, güvenlik önemli ölçüde artırılmıştır ve tek nokta arızası riski ortadan kaldırılmıştır.
Booster Rollups'un Sınırlamaları Hakkında
L2'nin L1 ile tutarlı olmasını sağlamak için akıllı sözleşmelerin dağıtımı yalnızca L1 ile sınırlı olmalıdır. Bu kısıtlama, L2'ler arasında birleşik bir erişimi garanti eder. Bu, büyük bir kısıtlama değildir, çünkü akıllı sözleşmeler hâlâ veri odaklı bir yaklaşım aracılığıyla farklı davranışlar sergileyebilir; örneğin, zincir üzerinde depolanan sözleşme adresleri farklı zincirler arasında değişiklik gösterebilir.
L1'in paylaşılan verileri tutmasına rağmen, bu doğrudan ölçeklenebilirliği artırmamaktadır; bu, herhangi bir ölçeklenebilir sistemin doğasında bulunan bir zorluktur. Geliştiricilerin bu etkiyi en aza indirmek için optimizasyon yapmaları gerekmektedir. Geleneksel yazılımlarda olduğu gibi, tüm merkeziyetsiz uygulamalar (dapps) paralel işlemden tamamen yararlanamaz. Ancak, bu dapps ayrı bir L2 üzerinde çalışsalar bile, tüm kullanıcılara evrensel erişim sağladıkları için birlikte çalışabilirlikten faydalanabilirler.
Booster Rollups esasen L1'in bir ölçeklenmesi olup, işlem yürütme ve depolama açısından benzersiz bir mekanizmaya sahiptir. Booster Rollup işlemlerini doğru bir şekilde yorumlamak için L1 ve L2 düğümleri senkronize olmalıdır. Olası bir çözüm, aynı düğüm üzerinde hem L1 hem de L2'nin aynı anda çalıştırılması ve işlem yürütülürken paylaşılan L1 depolama ile L2'ye özgü depolama arasında geçiş yapılmasıdır.
Sonuç
Booster Rollups, L1 ile kesintisiz entegrasyon sağlayarak işlem hacmini ve depolama verimliliğini artıran devrim niteliğinde bir çözüm sunar ve böylece Ethereum'un ölçeklenebilirlik zorluklarıyla başa çıkar. Parçalanmışlık ve verimsiz dağıtım gibi sorunları çözer, geliştiricilerin güvenliği ve egemenliği korurken birden fazla L2'de dapp'leri kolayca ölçeklendirmesine olanak tanır.
Booster Rollups, ölçeklenebilirliği basitleştirerek ve birlikte çalışabilirliği teşvik ederek daha birleşik, kullanıcı dostu bir Ethereum ekosisteminin yolunu açmaktadır.
This page may contain third-party content, which is provided for information purposes only (not representations/warranties) and should not be considered as an endorsement of its views by Gate, nor as financial or professional advice. See Disclaimer for details.
Ethereum'un bir sonraki nesil L2 teknolojisi: Booster Rollups'u analiz etme
Yazar: 2077Research Kaynak: X, @2077Research Çeviri: Shan Oppa, Altın Finans
Rollups 2.0 serisi'nin ilk makalesinde, Layer 1 (L1) tabanlı rollup'ları tartıştık - bu, en yüksek merkeziyetsizlik derecesine sahip ve Ethereum ile uyumlu bir rollup yönetim yöntemidir. İşlem sıralama görevini Ethereum L1'e devrederek, L1 tabanlı rollup'lar, L1'in merkeziyetsizliğinden, sadeliğinden ve canlılığından yararlanırken, aynı zamanda diğer avantajları da sunar.
Bugünkü yazımızda rollup'ın bir sonraki evrimini inceleyeceğiz: Booster Rollups. Booster Rollups yalnızca L1 tabanlı rollup'ların üzerine inşa edilmekle kalmaz, aynı zamanda Ethereum'un birleşebilirliğini (Composability) daha da genişletir. Peki, bu birleşebilirliği gerçekten nasıl genişletebiliriz?
Mevcut L2 alanının sorunları
L2 ağının beklenildiği gibi çalışmasını sağlamak için genellikle ek kontroller gerekir. Ancak, ana uzlaşma ve yürütme süreci hala doğrudan L1 üzerinde gerçekleşmektedir. Bu, L2'nin işlevselliği genişletmesine (örneğin, off-chain EVM yürütmesi) rağmen, ek karmaşıklıklar da getirdiği anlamına gelir. Bu ek mantık ideal olmasa da, nihai hedef işlemleri standart hale getirmek ve tamamen standart EVM'ye bağımlı olmaktır.
Standartlaştırma, farklı L2'ler arasında sorunsuz ticaret değişimi sağlamak için çok önemlidir. Bu hedefe ulaşmak için, birden fazla zincir üzerinde işlem yapabilen yeni bir işlem türüne ihtiyaç duyulabilir.
Bu sistemde bir işlemin daha küçük alt işlemler oluşturması mümkündür. Her alt işlem aşağıdaki ayrıntıları içerir:
Kaynak zincirinin ID'si
Hedef zincirin ID'si
Girdi verileri (örneğin çağrıcı, adres ve çağrı verileri)
Hedef zincir tarafından üretilen çıktı
Bu ticaret verisinin iki büyük işlevi:
Katılımcıların hedef zincire doğrudan dahil olmadan çıktıyı doğrudan görmelerine olanak tanır.
Verilen bir girişin beklenen bir çıkış ürettiğini doğrulamak için kullanılır.
Bu şekilde, her zincir kendi işlemlerini bağımsız olarak doğrulayabilirken, işlem formatına ve paylaşılan standartlara uymaktadır.
Bu yöntem, blok doğrulamanın basit kalmasını sağlar ve tanıdık L1 doğrulama sözleşmeleri kullanarak blokların geçerliliğini garanti eder. Bu paylaşılan standart ve geliştirilmiş çapraz zincir işlemleri, L2 ağlarının gelecekteki gelişimi için sağlam bir temel oluşturur ve Booster Rollups'ın Ethereum ekosisteminin gelişimini destekleyen anahtar olmasını sağlar.
Booster Rollups'ın farkı nedir?
Booster Rollups, işlemleri L1 üzerinde gerçekleştirmekle benzer bir şekilde işler; L1'in durumuna erişim sağlarlar ancak bağımsız bir depolama alanına sahiptirler, böylece yürütme ve depolama L2'ye genişletilir. Her L2, L1'in blok alanını genişleterek, işlem işleme ve veri depolamayı daha geniş bir alana dağıtır.
Bir düşünün, yalnızca bir kez merkeziyetsiz uygulama (dapp) dağıtmak yeterli ve bu, otomatik olarak tüm Layer 2 (L2) ağlarına ölçeklenebilir. Daha fazla blok alanına ihtiyaç duyulursa, daha fazla Booster Rollups eklemek yeterlidir, ek yapılandırma gerektirmeden. Bu, geliştiricilerin iş yükünü, yeniden dağıtım maliyetini veya ek karmaşıklığı artırmayacağı anlamına geliyor.
Kısacası, Booster Rollups, dizüstü bilgisayarınıza daha fazla CPU veya SSD eklemek gibidir: Performansı artırır, uygulamaların daha verimli çalışmasını sağlar ve aynı zamanda kolayca ölçeklenebilir.
Teknik açıdan Booster Rollups, "işlem yürütmeyi ve depolamayı birden fazla parçaya dağıtmak" olarak tanımlanabilir.
Booster Rollups'un Çalışma Prensibi
İster İyimser Rollup (Optimistic Rollup) ister Sıfır Bilgi Rollup (ZK Rollup) olsun, Booster işlevi kullanılabilir. Ancak, tüm Rollup'ların tam bir yükseltmeye (Full Boosting) ihtiyacı yoktur, bazı Rollup'lar L2'ye özgü optimizasyonlarla fayda sağlayabilir.
Eğer hedef, yerel Ethereum ölçeklenmesini gerçekleştirmekse, en iyi iyileştirme senaryosu L1 tabanlı Rollup üzerinde gerçekleştirilmesidir. L1 doğrulayıcılarının tüm Boosted ağ için blok önermesine izin vererek Ethereum'u sorunsuz bir şekilde ölçeklendirin.
Boosted Rollups, mevcut Rollup ekosisteminde yaygın olarak bulunan parçalanma sorununu da çözüyor. L1 tabanlı sıralama mekanizması (Based Sequencing) sayesinde, yalnızca L1 sıralama avantajlarını korumakla kalmıyor, aynı zamanda tüm L2 Booster ağları içinde atomik çapraz Rollup işlemlerini de getiriyor. Bu tasarım, Ethereum'un en başından beri hayal ettiği ölçeklenebilirlik vizyonunu gerçekleştiriyor - hem entegrasyon hem de ölçeklenebilirlik sağlayarak, Ethereum'un büyüme zorluklarına birleştirilmiş bir çözüm sunuyor.
Booster Rollups doğal olarak senkronize edilebilirlik desteği sağladığı için bu rollup modeli parçalanmışlıkla başa çıkma ya da birden fazla L2 arasında geçiş yapma zorluğunu ortadan kaldırır. Tüm öncelikli merkeziyetsiz uygulamalar (dapps) her L2 üzerinde kullanılabilir, kullanıcılara kesintisiz bir Ethereum deneyimi sunar.
Booster Rollups kullanarak, geliştiriciler dapp'lerini birden fazla L2'ye tekrar tekrar dağıtmaya gerek kalmadan ölçeklendirebilirler. Sadece L1'de bir kez dağıtım yaparak, dapp'ler mevcut ve gelecekteki tüm Boosted L2'lere otomatik olarak ölçeklenir, bu da geliştirme ve dağıtım süreçlerini büyük ölçüde basitleştirir.
Booster Rollups doğal olarak senkronize edilebilirliği desteklediği için bu rollup modeli, parçalara ayrılmış işlemlerle veya birden fazla L2 arasında geçiş yapmanın getirdiği zorlukları ortadan kaldırır. Tüm öncelikli merkeziyetsiz uygulamalar (dapp'ler) her L2'de kullanılabilir, kullanıcılara kesintisiz bir Ethereum deneyimi sunar.
Booster Rollups kullanarak, geliştiriciler dapp'lerini birden fazla L2 üzerinde yeniden dağıtmak zorunda kalmadan ölçeklendirebilirler. Sadece bir kez L1 üzerinde dağıtım yaparak, dapp'ler mevcut ve gelecekteki tüm Boosted L2'lere otomatik olarak ölçeklenir, bu da geliştirme ve dağıtım süreçlerini büyük ölçüde basitleştirir.
Booster Rollups'ın Avantajları
Booster Rollups, şeffaf bir şekilde ölçeklenebilirliği artırır, tıpkı bir sunucu kümesine daha fazla sunucu eklemek gibi. Uygulamalar ek kaynaklardan sorunsuz bir şekilde yararlanabilir, geliştiriciler karmaşık L2 altyapısını dağıtmadan ölçeklenebilir çözümler geliştirebilir.
Booster Rollups, L1 ve L2 arasında birleşik bir kullanıcı deneyimi sunar. Akıllı sözleşmeler tüm ağlarda aynı adresi paylaştığı için, kullanıcılar L1 ve L2 ortamlarında tutarlılık ve kolaylık sağlayabilir.
Geliştiricilerin L1 üzerinde yalnızca bir kez dağıtım yapması yeterlidir, dapps varsayılan olarak çoklu Rollup'ları destekleyebilir ve güncellemeler merkezi olarak yönetilir. Kullanıcılar dış hesap (EOA) veya akıllı cüzdan kullansın, tek bir adres üzerinden ağlar arası sorunsuz işlem yapabilirler.
Geliştiricilerin belirli bir dağıtım ağı seçmesine gerek yoktur, dapps otomatik olarak çeşitli Rollup ağlarını destekleyecektir. Booster Rollups, L1 tabanlı Rollups ile bir arada kullanılabilir ve önemli bir ölçeklenme sağlar. Ayrıca, tüm L2'lerin Booster Rollups olması gerekmez, bu da karışık ağların mümkün olmasını sağlar.
Booster Rollups, belirli paketleme sözleşmelerine (Wrapper Contracts) olan ihtiyacı ortadan kaldırır çünkü akıllı sözleşmeler L1 ve L2 üzerinde aynı şekilde çalışır ve kontrol hala geliştiricilerin elindedir. Her bir dapp için ayrı güvenlik önlemleri uygulayarak, köprüler veya belirli uygulamalara bağımlı kalmadan, güvenlik önemli ölçüde artırılmıştır ve tek nokta arızası riski ortadan kaldırılmıştır.
Booster Rollups'un Sınırlamaları Hakkında
L2'nin L1 ile tutarlı olmasını sağlamak için akıllı sözleşmelerin dağıtımı yalnızca L1 ile sınırlı olmalıdır. Bu kısıtlama, L2'ler arasında birleşik bir erişimi garanti eder. Bu, büyük bir kısıtlama değildir, çünkü akıllı sözleşmeler hâlâ veri odaklı bir yaklaşım aracılığıyla farklı davranışlar sergileyebilir; örneğin, zincir üzerinde depolanan sözleşme adresleri farklı zincirler arasında değişiklik gösterebilir.
L1'in paylaşılan verileri tutmasına rağmen, bu doğrudan ölçeklenebilirliği artırmamaktadır; bu, herhangi bir ölçeklenebilir sistemin doğasında bulunan bir zorluktur. Geliştiricilerin bu etkiyi en aza indirmek için optimizasyon yapmaları gerekmektedir. Geleneksel yazılımlarda olduğu gibi, tüm merkeziyetsiz uygulamalar (dapps) paralel işlemden tamamen yararlanamaz. Ancak, bu dapps ayrı bir L2 üzerinde çalışsalar bile, tüm kullanıcılara evrensel erişim sağladıkları için birlikte çalışabilirlikten faydalanabilirler.
Booster Rollups esasen L1'in bir ölçeklenmesi olup, işlem yürütme ve depolama açısından benzersiz bir mekanizmaya sahiptir. Booster Rollup işlemlerini doğru bir şekilde yorumlamak için L1 ve L2 düğümleri senkronize olmalıdır. Olası bir çözüm, aynı düğüm üzerinde hem L1 hem de L2'nin aynı anda çalıştırılması ve işlem yürütülürken paylaşılan L1 depolama ile L2'ye özgü depolama arasında geçiş yapılmasıdır.
Sonuç
Booster Rollups, L1 ile kesintisiz entegrasyon sağlayarak işlem hacmini ve depolama verimliliğini artıran devrim niteliğinde bir çözüm sunar ve böylece Ethereum'un ölçeklenebilirlik zorluklarıyla başa çıkar. Parçalanmışlık ve verimsiz dağıtım gibi sorunları çözer, geliştiricilerin güvenliği ve egemenliği korurken birden fazla L2'de dapp'leri kolayca ölçeklendirmesine olanak tanır.
Booster Rollups, ölçeklenebilirliği basitleştirerek ve birlikte çalışabilirliği teşvik ederek daha birleşik, kullanıcı dostu bir Ethereum ekosisteminin yolunu açmaktadır.