Cuộc tranh giành quyền kiểm soát Stablecoin giữa Đông và Tây: Quy trình lập pháp của Mỹ và Hồng Kông đang tăng tốc, tái định hình cấu trúc tài chính toàn cầu

Tuần này, Thượng viện Mỹ và Hội đồng Lập pháp Hồng Kông gần như đồng thời có những hành động quan trọng về quy định ổn định tiền tệ. Mỹ đã thông qua động thái quy trình của dự luật GENIUS với tỷ lệ áp đảo, mở đường cho dự luật ổn định tiền tệ liên bang đầu tiên. Trong khi đó, Hồng Kông đã thông qua dự thảo "Nghị định về Ổn định tiền tệ" ở lần đọc thứ ba, trở thành khu vực đầu tiên ở châu Á - Thái Bình Dương thiết lập hệ thống cấp phép ổn định tiền tệ. Sự đồng nhất cao độ trong tiến trình lập pháp ở cả phương Đông và phương Tây này không chỉ là sự trùng hợp về thời gian, mà còn phản ánh sự cạnh tranh gay gắt về quyền phát ngôn tài chính trong tương lai.

Thị trường Stablecoin có tiềm năng lớn

Dữ liệu cho thấy, hiện tại tổng giá trị thị trường stablecoin toàn cầu gần 2500 tỷ USD, tăng hơn 22 lần trong 5 năm qua. Từ đầu năm 2025 đến nay, khối lượng giao dịch trên chuỗi đã vượt qua 3,7 nghìn tỷ USD, dự kiến cả năm sẽ gần 10 nghìn tỷ USD. Stablecoin dựa trên USD được sử dụng rộng rãi cho giao dịch và chuyển tiền ở các thị trường mới nổi, trong một số khu vực, quy mô sử dụng thậm chí còn vượt qua hệ thống thanh toán truyền thống. Stablecoin đã nhanh chóng phát triển từ tài sản biên đến một phần quan trọng trong mạng lưới thanh toán toàn cầu và cạnh tranh chủ quyền.

Dựa trên tín hiệu quy định hiện tại và thái độ của các tổ chức tài chính, trong bối cảnh lạc quan khi khung pháp lý toàn cầu dần hoàn thiện và được các tổ chức và cá nhân áp dụng rộng rãi, dự kiến đến năm 2030, nguồn cung toàn cầu của thị trường stablecoin sẽ đạt 30.000 tỷ USD, khối lượng giao dịch trên chuỗi hàng tháng sẽ đạt 90.000 tỷ USD, và tổng khối lượng giao dịch hàng năm có thể vượt qua 100.000 tỷ USD. Điều này có nghĩa là stablecoin không chỉ sẽ cạnh tranh với các hệ thống thanh toán điện tử truyền thống mà còn sẽ chiếm vị trí quan trọng trong mạng lưới thanh toán toàn cầu. Về quy mô vốn hóa thị trường, stablecoin được kỳ vọng sẽ trở thành "loại tài sản tiền tệ cơ sở thứ tư" sau trái phiếu chính phủ, tiền mặt và tiền gửi ngân hàng, trở thành phương tiện quan trọng cho thanh toán số và lưu thông tài sản.

Cần lưu ý rằng, trong xu hướng tăng trưởng này, cấu trúc dự trữ của stablecoin cũng sẽ ảnh hưởng đến nền kinh tế vĩ mô. Hiện tại, quy mô của stablecoin đã tiêu thụ khoảng 3% trái phiếu ngắn hạn của Mỹ sắp đáo hạn, đứng thứ 19 trong số các nhà đầu tư nắm giữ trái phiếu Mỹ ở nước ngoài. Xét đến yêu cầu của dự luật GENIUS về việc yêu cầu 100% tài sản đô la Mỹ có tính thanh khoản cao làm dự trữ, trái phiếu ngắn hạn của Mỹ có thể trở thành lựa chọn chính. Theo tỷ lệ phân bổ 50%, quy mô 3 nghìn tỷ đô la sẽ tương ứng với ít nhất 1,5 nghìn tỷ đô la nhu cầu trái phiếu ngắn hạn của Mỹ. Quy mô này đã gần bằng vị thế nắm giữ trái phiếu Mỹ hiện tại của các nhà đầu tư chủ quyền lớn ở nước ngoài như Trung Quốc hoặc Nhật Bản, và stablecoin có khả năng trở thành chủ nợ quan trọng của tài chính Mỹ.

So sánh khung quy định giữa Mỹ và Hồng Kông

Mặc dù Mỹ và Hồng Kông có sự khác biệt về con đường lập pháp và một số chi tiết, nhưng đã đạt được sự đồng thuận cao về các nguyên tắc cơ bản như "neo tiền pháp định, dự trữ đầy đủ, phát hành có giấy phép".

Luật GENIUS tập trung vào "Stablecoin thanh toán", tức là stablecoin được neo vào tiền tệ pháp định, cam kết đổi 1:1, không kèm theo lợi tức, nhấn mạnh tính chất không phải chứng khoán của nó, nhằm ngăn chặn stablecoin biến đổi thành sản phẩm tài chính có tính đầu tư. Trong khi đó, Hồng Kông chưa hạn chế lợi tức và cấu trúc neo, với điều kiện đảm bảo neo đủ 1:1, cố gắng mở ra không gian phát triển mới trong thị trường stablecoin do đồng đô la dẫn dắt và bảo lưu khả năng đổi mới trong tương lai.

Về yêu cầu dự trữ, cả hai nơi đều yêu cầu phải có đủ tài sản có tính thanh khoản cao được neo giá, nhưng dự luật GENIUS đã rõ ràng quy định loại tài sản dự trữ đủ điều kiện, bao gồm trái phiếu chính phủ, tiền mặt và thỏa thuận mua lại, và yêu cầu kiểm toán hàng tháng. Hồng Kông cũng yêu cầu kiểm toán và lưu ký tách biệt, nhưng quy định về loại tài sản dự trữ thì tương đối thoáng hơn.

Trong cấu trúc制度, đạo luật GENIUS áp dụng hệ thống "liên bang - tiểu bang" cho phép phát hành Stablecoin thông qua ba con đường: ngân hàng hoặc chi nhánh của nó có thể xin cấp phép phát hành Stablecoin, chịu sự quản lý của các cơ quan giám sát ngân hàng như Cục Dự trữ Liên bang, FDIC; các tổ chức phi ngân hàng có thể xin cấp phép trở thành nhà phát hành liên bang từ OCC, hoặc lấy giấy phép từ các cơ quan quản lý tiểu bang. Ở Hồng Kông, Cơ quan tiền tệ Hồng Kông sẽ cấp giấy phép thống nhất và yêu cầu rằng bất kể nhà phát hành Stablecoin có đặt tại Hồng Kông hay không, chỉ cần neo giữ đồng đô la Hồng Kông hoặc chủ động cung cấp dịch vụ cho công chúng Hồng Kông thì đều phải xin cấp phép.

Đối với việc quản lý các nhà phát hành ở nước ngoài, Đạo luật GENIUS rõ ràng cấm các stablecoin chưa được cấp phép lưu thông trên thị trường Mỹ, ủy quyền cho Bộ Tài chính thiết lập "Danh sách stablecoin không tuân thủ" và chặn các kênh lưu thông của chúng thông qua các nhà cung cấp dịch vụ tài sản kỹ thuật số của Mỹ. Hồng Kông thì chủ yếu chú trọng đến các stablecoin gắn với đồng HKD, giữ thái độ cởi mở đối với các stablecoin không phải HKD.

Những khác biệt trong hệ thống này phản ánh những yêu cầu khác nhau về định vị stablecoin ở hai khu vực. Mục tiêu chính của Mỹ là duy trì vị thế thống trị của đồng đô la, phục vụ cho nhu cầu tài chính cấu trúc, thúc đẩy stablecoin trở thành hình thức mở rộng của đô la trên chuỗi. Trong khi đó, Hồng Kông mong muốn thu hút các dự án Web3 toàn cầu mà không ảnh hưởng đến sự ổn định tài chính địa phương, giữ lại không gian chính sách linh hoạt ở nhiều chi tiết, nhằm tạo ra một sân chơi thử nghiệm đổi mới tuân thủ có kiểm soát nhưng vẫn mở và tương thích tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương.

Ảnh hưởng của việc quản lý Stablecoin đến hệ sinh thái Web3

Quy định về stablecoin đã cung cấp nền tảng thanh toán và thanh toán cho việc áp dụng quy mô lớn của Web3.

Trong lĩnh vực DeFi, mặc dù các stablecoin như USDT, USDC đã trở thành tài sản thanh toán quan trọng trong đổi mới tài chính trên chuỗi, nhưng việc thiếu vị trí pháp lý rõ ràng và cơ chế truy cứu trách nhiệm đã khiến cho các tổ chức khó tham gia trực tiếp. Nếu các khuôn khổ quản lý stablecoin như dự thảo Genius được triển khai, các stablecoin do nhà phát hành tuân thủ quy định cung cấp sẽ trở thành cốt lõi thanh toán của "DeFi tuân thủ", các giao thức sẽ tích hợp nhiều mô-đun KYC, AML và nhận diện tài sản hơn, tài chính phi tập trung sẽ dần dần phát triển thành "mạng lưới tài chính trên chuỗi có thể kiểm toán".

Trong hệ thống thanh toán Web3, việc quản lý stablecoin sẽ loại bỏ ranh giới mờ giữa các kịch bản thanh toán trong quá khứ và lưu thông tài sản, giúp stablecoin thực sự chuyển mình từ "trung gian giao dịch" thành "kênh thanh toán". Gần đây, nhiều công ty công nghệ thanh toán đã lần lượt đưa stablecoin vào quy trình thanh toán cho thương nhân của họ; ví Web3 thì sử dụng stablecoin làm tài sản thanh toán mặc định, mở rộng các kịch bản thanh toán nhỏ như nạp tiền, thưởng, đăng ký. Thanh toán trên chuỗi đang chuyển từ "công cụ chuyển tiền trong giới tiền điện tử" thành "giao diện tài chính cấp doanh nghiệp", và việc tuân thủ quy định là điều kiện tiên quyết cần thiết cho sự chuyển mình này.

Cải cách sâu sắc hơn nằm ở việc tái cấu trúc hệ thống thanh toán toàn cầu: Stablecoin được neo 1:1 với tiền pháp định, kết nối giữa đồng tiền và tài sản trên chuỗi, đồng thời không phụ thuộc vào hệ thống tài khoản ngân hàng, có thể thực hiện thanh toán "điểm đến điểm". Điều này có nghĩa là trong tương lai, trong các tình huống như thanh toán xuyên biên giới, tài trợ thương mại trên chuỗi, và phân phối tài sản thực, Stablecoin có thể thay thế ngân hàng truyền thống trở thành trung tâm lưu thông tiền tệ.

Trong quá khứ, khi chúng ta thảo luận về việc phổ biến Web3 quy mô lớn, chúng ta quá chú trọng vào những đột phá công nghệ và trải nghiệm người dùng mà đã bỏ qua vấn đề tính hợp pháp của tài sản cơ bản. Ngày nay, stablecoin tuân thủ quy định cung cấp "mảnh ghép cuối cùng": nó vừa là tài sản giao dịch được hệ thống công nhận, vừa có khả năng lập trình để lưu thông trên chuỗi. Nó vừa là hình ảnh số của đô la Mỹ, đô la Hồng Kông, vừa có thể được áp dụng trực tiếp trong các giao thức DeFi và giao dịch NFT.

Nói cách khác, stablecoin không phải là phụ phẩm của Web3, mà là một trong những sức mạnh cốt lõi thúc đẩy nó tiến tới sự phổ biến. Dưới sự hỗ trợ của stablecoin tuân thủ quy định, từ giao dịch tài sản vật lý đến phát lương trên chuỗi, từ thanh toán xuyên biên giới đến giao diện thanh toán Web3, stablecoin sẽ trở thành "tài sản hạ tầng" thúc đẩy sự phổ biến lớn của nền kinh tế trên chuỗi.